By-product trong tiếng Anh có nghĩa là một sản phẩm/sự kiện phụ bất ngờ được tạo ra khi làm sản phẩm/sự kiện chính.
Như việc mình viết blog. Mục đích chính ban đầu là để luyện viết, tăng khả năng diễn đạt của bản thân.
Còn by-product là mình có nhiều mối quan hệ mới từ việc viết. Những người đọc blog của mình có người trở thành bạn, có người trở thành đối tác làm ăn.
Việc mình thích đọc sách ban đầu là để luyện tiếng Anh thôi. Nhưng những quyển sách đã thay đổi thế giới quan, nhận thức của mình rất nhiều.
Nếu nói theo khái niệm Connecting the Dots của Steve Jobs thì những chấm (dots) là những by-product trong cuộc đời.
Có khi bạn làm 1 việc nhưng nhận lại tới 2 đến 3 chấm. Có chấm to, xịn; nhưng lại có chấm nhỏ.
Mãi về sau này khi bạn kết nối lại thì bạn mới biết đâu là chấm xịn được.
Vậy nên, khi bạn làm việc gì đó đừng chỉ nghĩ nó chỉ đem lại 1 lợi ích.
Bởi vì trong quá trình làm, bạn sẽ tạo ra nhiều by-product, nhiều chấm để sau này kết nối mọi thứ lại với nhau.
Càng làm nhiều thì càng có nhiều by-product.