Tại sao nghỉ việc

Cả tháng nay mình lê mông đi phỏng vấn gần cả chục công ty ở vị trí Product Owner/Product Manager. Phỏng vấn đến hao gầy.

Đa số đều tạch các bạn ạ, trong lúc ngồi đợi mail “bạn rất tốt nhưng công ty chúng tôi rất tiếc” từ những công ty khác mình phải ra The Coffee House để viết bài này đó các bạn, hiu hiu.

À, kể qua một xíu từ hồi khoảng đầu năm mình làm Product Manager tại Happy Trade, một startup về thực phẩm organic siêu sạch. Hãy mua thử một lần đi.

Được vài tháng mình nghỉ về làm kiểu part time. Chuyện làm việc ở Happy Trade có rất nhiều điều để nói, hay có dở có, chắc mình sẽ kể ở những post sau nha.
Sau đó chuyển qua làm Product Associate tại Shopee VN. Môi trường ở đây khá tốt, không có gì phải chê. Hết thử việc mình cũng xin nghỉ. Ai hỏi mình lý do seo nghỉ mình đều nói giảm nói tránh, sợ nói trước bước không qua kiểu: em mắc làm luận văn, em tán chị cùng công ty không được thất tình nên nghỉ, môi trường không challenge lắm, bla bla.
Thực ra nguyên nhân là mình quen một anh có cty kiểm toán, kế toán. Ảnh dự định làm phần mềm hoá đơn điện tử. Kỳ này luận văn mình cũng làm hoá đơn điện tử với blockchain. Mà năm 2020, tất cả các công ty phải bắt buộc dùng hoá đơn điện tử. Khá là tiềm năng nên khi ảnh rủ mình cũng muốn về làm. Thế là xin nghỉ ở Shopee.

Nhưng, đời không như mơ các bạn ạ. Về làm chung mới nhận thấy quan điểm quá khác nhau. Với mình một product để thành công cần rất nhiều chất xám, nhiều khâu từ nghiên cứu thị trường (market research), nghiên cứu đối thủ (competitor research), nghiên cứu user (user research), team dev, design, product phải giỏi thực sự. Còn anh đó tập trung vào việc vận hành hơn, kiểu chỉ cần thuê một team làm product rồi đem bán như outsource là được.
Thế là được vài ngày mình cũng xin out. Ở đây mình cũng không nói ai đúng ai sai, nhưng theo mình quan điểm khác nhau như vậy thì làm khó làm chung được. Đương nhiên đã qua nhiều buổi nói chuyện chứ không phải đùng cái đòi out.

Nói trước bước không qua, nhưng không nói trước mà không chuẩn bị….. cũng chẳng qua đâu

Bài học rút ra là gì?

• Nên có kế hoạch cho cuộc đời các bạn à, trước đây mình chỉ có plan 1 năm, 5 năm. Nên khi ra quyết định đều rất cảm tính và mang tính thời điểm. Lúc trước khi vào Shopee, mình thực sự muốn vào. Lúc làm thì muốn nghỉ để làm cho startup, lúc làm cho startup thì muốn nghỉ vì không hợp. Ủa là sao? Rốt cuộc mình muốn cái gì? Sao nóng vội vậy?
  

  
  Khi có kế hoạch dài hạn cho cuộc đời, kế hoạch từ 20 năm trở lên, bạn sẽ cảm thấy kiên nhẫn hơn, ra quyết định cũng “ăn khớp” với mục tiêu long-term cả đời hơn.

  Ví dụ hiện tại 22 tuổi: 3 năm đầu sau khi tốt nghiệp là đi làm kiến tiền, mối quan hệ. 2 năm sau đi du học để mở rộng tầm nhìn, 1 năm sau lấy vợ để an cư lập nghiệp, 3 năm tiếp khởi nghiệp, bla bla, …..
  Khi đã có kế hoạch rồi, biết mình đang đứng ở đâu trong bản kế hoạch đó thì tâm sẽ bất biến giữa dòng đợi vạn biến.
  Chẳng hạn năm 23 tuổi, làm cty được 1 năm, mọi thứ đều tốt, bất ngờ thằng bạn rủ khởi nghiệp. Mình sẽ đối chiếu với bản kế hoạch đã vẽ từ trước mà so sánh: mình còn phải đi du học, cưới vợ để dành tiền nữa. Hiện tại chưa đủ tiền, kinh nghiệm. Lúc này chỉ cần nhẹ nhàng nói với bạn thôi mày làm đi, tao chưa sẵn sàng.
  Nhưng lỡ cái duyên cái số nó vồ lấy nhau, lúc 24 tuổi gặp được người mình yêu mà muốn cưới liền thì sao, trong khi đó theo plan là 27 mới cưới mà?
  Trường hợp có thay đổi mà muốn ‘phá kế hoạch’ thì chắc phải lập bảng trade off matrix ra để đánh giá được mất, rồi điều chỉnh lại plan thôi.
  Sống phải có mục đích chứ Sao cũng được chỉ nên hát để tán gái thôi.
  

• Nên khởi nghiệp từ lĩnh vực mà bản thân am hiểu, tỷ lệ ra ngô ra khoai sẽ cao hơn. Lúc trước suy nghĩ của mình là nên tìm một người có kiến thức ở một lĩnh vực nào đó để làm chung, họ sẽ lo phần operation, business, mình lo phần tech.
  Mình từng làm MVP cho Uber for home services, Uber for jobs. Có MVP được mấy chục ngàn download rồi sao nữa? Việc làm product mà bản thân không hiểu lĩnh vực đó, phải phụ thuộc vào người khác, khi họ out thì tèo luôn, rất khó triển khai.
  Ví dụ mình đã học online rất nhiều, có tạo và bán khoá học trên Udemy thì khi làm một product về online education sẽ có nhiều insight hơn, cũng không phụ thuộc vào người khác để vận hành.

Kinh nghiệm đi phỏng vấn

Thôi, quay lại chuyện phỏng vấn vị trí Product Owner/Product Manager nhé

Các câu hỏi thường gặp?

1. Liệt kê X điểm mạnh, Y điểm yếu của em?
   Chỗ này nên tinh tế một xíu, chứ thật thà như mình điểm yếu của em là không có điểm mạnh là tèo luôn.
   Bạn nên lên mạng tìm những bài test tính cách. Thấy điểm nào đúng với bản thân thì lưu lại.
   strengthsfinder 2.0 test
   https://www.16personalities.com/
2. Ước lượng (estimation)
   + Tính market size của thị trường A, B, C
   + Tính doanh thu iphone bán ra ở Việt Nam năm nay.
   + Cần bao nhiêu thang máy cho Landmark 81
   + Doanh thu của The Coffee House trong 1 năm
   Có 2 cách ước lượng là top down và bottom up.
   Ví dụ Tính doanh thu iphone bán ra ở Việt Nam năm nay top down: 
   Dân số VN: 90 triệu người, 35% từ độ tuổi 18-45: Độ tuổi có thể và có nhu cầu mua điện thoại: ~30 triệu người.
   50% có khả năng mua smartphone (trên 2 củ) => 15 triệu em
   30% trong số đó có nhu cầu mua iPhone (iPhone 4s trở lên) => 4.5 triệu người.
   Giá trung mình 1 em iPhone ~ 12 củ
   12 củ * 4.5 triệu người ~ 2,3 tỷ đô
   Còn nếu tính theo bottom up thì có thể tính số lượng % người dùng smartphone => số lượng dùng hệ điều hành iOS rồi nhân 12 củ.
   Vụ ước lượng này thực ra không cần phải chính xác 100%. Giống như ví dụ này, sau khi tính xong mình có search Google. Có bài báo ước lượng doanh thu iphone bán ra ở Việt Nam năm nay chỉ khoảng 1.5 tỷ đô. Có thể do mình ước lượng sai % người có thể mua smartphone và iphone.
   

   http://vneconomy.vn/thi-truong-iphone-viet-co-hoi-cua-nguoi-cu-va-tay-choi-moi-20180305094525479.htm

   Nói chung cái ước lượng này để kiểm tra độ nhạy của bạn với thị trường, cách break down 1 vấn đề

3.  Hỏi về công việc cũ
   Cái này sẽ tuỳ mỗi người sẽ có cách trả lời khác nhau. Nhưng chỉ nên nói phần nào có liên quan đến công việc hiện tại. Ví dụ ở Happy Trade mình có đi ship hàng, phụ làm SEO nhưng công việc đang apply không liên quan gì thì không đề cập cũng được
4. Metrics
   Ít công ty hỏi phần này. Nhưng cứ chuẩn bị. Cách tốt nhất là đọc hết quyển Lean Analytics: Use Data to Build a Better Startup Faster.
   Em dùng những metric nào để đánh giá một feature thành công?
   Metrics tốt nên là metric có tỷ lệ (ratio) và đem lại lợi ích cho product/công ty.
   Ví dụ tổng lượt order sẽ chả có ý nghĩa gì nhưng tổng order/vistor (tỷ lệ chuyển đổi CR) là metric cần track.
   Time on site không có ý nghĩa gì. Nhưng tỷ lệ time on site của trang shop/time on site của trang complain cho thấy user thích mua hàng hay thích complain
5. Nếu em vào làm, em muốn cải thiện điểm gì của product?
   Cái này tuỳ, có thể chém gió kiểu: em là người tin vào data, em cần data mới đưa ra kết luận được, tuy nhiên em có vài ý kiến sau….
   Dưới góc nhìn là user, em thấy tính năng này nên như thế này, vì

Nên hỏi gì?

Một trong những phần cuộc phỏng vấn nào cũng có đó là: Bạn có câu hỏi nào không? Những thứ mình không bao giờ hỏi trước: lương, ngày nghỉ, bảo hiểm, phúc lợi, teambuilding.
Vì thực tế đi làm mình cũng không quan tâm lắm, mình toàn nghỉ trước lúc cty team building hoặc phát bảo hiểm. Đắng lòng thật.
Có những buổi phỏng vấn, 50% thời gian là mình ngồi hỏi công ty trả lời. Tự tin thế mà vẫn rớt các bạn à,, hiu hiu.
-> Một số câu có thể hỏi để thể hiện bạn đã quan tâm, tìm hiểu vị trí, công ty?

+ Team product được structure như thế nào, tại sao lại tuyển thêm: thiếu người, thêm tính năng, vv?
+ Em vào thì công việc chủ yếu như thế nào? Báo cáo công việc với ai? Quy trình làm việc thế nào?
+ Team mình đang gặp khó khăn gì?
-> Hỏi trong hỏi 
Anh chị mong chờ một ứng viên như thế nào cho vị trí này về thái độ cũng như skill?
Ví dụ anh lead trả lời là cần có wireframing, viết specs (đặc tả), làm việc nhóm bạn có thể dựa theo đó mà hỏi tiếp:

+ Mình viết đặc tả có cần chi tiết về techincal không, hay như viết user story là được sau đó sẽ trao đổi với team dev.

+ Công ty mình có dùng Agile không? Các team giao tiếp với nhau như thế nào, mọi người thích giao tiếp trực tiếp hay qua chat?

-> Theo em tìm hiểu, abc, xyz

Dạng câu này thể hiện sự tìm hiểu của bạn về product, market.
Theo em tìm hiểu, em thấy tính năng A này conflict với tính năng B  vì lý do X, tại sao không abc/xyz?

Nên hỏi tinh tế chứ theo kiến thức bản thân không khéo là thành trứng mà đòi khôn hơn vịt, múa rìu qua mắt thợ đó nha.

Sách vở đọc để phỏng vấn

Những quyển dưới đây khá cần thiết, không đi phỏng vấn cũng nên đọc

• Lean Analytics: Use Data to Build a Better Startup Faster 
  Tất cả về metrics: nên define metrics nào, track như thế nào. Không hay vì quá hay.
• Decode and Conquer: Answers to Product Management Interviews
  Priority, Analytics, Estimation, Trade-off, Pricing, Product Roadmap, UI/UX: phải đọc, phải đọc, phải đọc
• Don’t make me think: 1 page/1screen chỉ nên có một nhiệm vụ chính. Trang shop thì hiển thị sản phẩm cho nổi bật, trang chi tiết sản phẩm thì làm sao nút mua hàng/thêm vào giỏ hàng được bấm nhiều nhất
• The Design of Everyday Things: Cái tên nói lên tính cách rồi, khỏi đọc cũng được. Từ nay về sau thấy cái gì cũng tự hỏi why nó được thiết kế như vậy? Tại sao chai lăn nách hình trụ mà không phải hình vuông (hình vuông chà rát nách). Tại sao cửa tủ lạnh thường mở từ trái qua, cho người thuận tay trái sao? (cái này không biết, chém đó).
  Đại loại vậy, từ đồ dùng mình chuyển qua UI, UX. Tại sao nút này màu đỏ, tại sao nhấn cái này ra cái kia.
• Lên medium tìm product manager, UI, UX đọc. Lên Product Hunt xem. Thường xuyên tra Product X alternative để so sánh các product với nhau.

Sách đọc để giải trí

Sẽ có trường hợp công ty bạn thích nhưng tạch, hoặc tạch tất cả công ty bạn phỏng vấn =)).
Điều quan trọng là không để điều này ảnh hưởng đến tâm hồn bé bỏng của bạn được. Phải nuôi dưỡng nó bằng món ăn tình thần là sách.
Bên dưới là quyển Trưởng thành sau ngàn lần tranh đấu. Bài dài quá mà viết review sách nữa chắc không ai đọc, thôi mình để vài dòng highlight nha.

 

 

 

Kết

• Nên lập kế hoạch 20, 30 năm cho bản thân, mỗi năm phải replan lại.
• Dưới 1 năm kinh nghiệm mà phỏng vấn vị trí chính thức Product Owner/Manager khá khó, phải chuẩn bị kỹ, không là tạch như mình nhé =))
• Mỗi lần interview là mỗi lần học. Người ta hỏi cái gì không biết phải note lại về tra hiểu rõ cái đó. Lần sau phỏng vấn cty khác mà hỏi trúng câu đó mà trả lời không tốt là dở rồi